Czas, kiedy z urlopów na pamiątkę przywoziło się kapcie lub obrazek z kolorowym piaskiem made in China powoli dobiega końca. Coraz częściej turyści zabierają ze sobą w walizce coś, co jest unikalne dla danego miejsca, czego można doświadczyć poprzez smak. To jeden z czynników powodujących wzrost popularności produktów regionalnych. Stosowanie ich w menu, a nawet sprzedaż w lokalu jest świetnym sposobem na wyróżnienie się spośród innych oraz na przyciągnięcie gości.
Spis treści
- Co to znaczy produkt regionalny?
- Co to jest lista produktów tradycyjnych?
- Wprowadź produkty regionalne i zyskaj!
- Gdzie spróbujesz najpopularniejszych produktów regionalnych
- Oscypek
- Bryndza
- Andruty kaliskie
- Miód wrzosowy
- Kiełbasa myśliwska
- Karp zatorski
- Olej rydzowy
- Wiśnia nadwiślanka
- Obwarzanek krakowski
- Rogal świętomarciński
Co to znaczy produkt regionalny?
Produkt regionalny to taki, którego jakość i wyjątkowe cechy wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji, za które uważa się praktykowane co najmniej od 25 lat. Cały proces przygotowywania, wytwarzania i przetwarzania oraz prezentacji odbywa się tam, skąd dany produkt pochodzi – w ściśle określonym regionie.
W Polsce, aby producent mógł uzyskać dla swojego produktu status regionalnego, musi złożyć wniosek do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Następnie jest on skrupulatnie sprawdzany pod względem merytorycznym i formalnym, a w międzyczasie zostaje opublikowana skrócona specyfikacja w dzienniku urzędowym ministra oraz na stronach internetowych. Po spełnieniu wszystkich wymagań wniosek zostaje przesłany do Komisji Europejskiej, która ma prawo cofnąć go z prośbą o dopracowanie. Gdy cały proces zostanie zatwierdzony, nazwa produktu trafia do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych Oznaczeń Geograficznych lub Świadectw Specyficznego Charakteru.
Co to jest lista produktów tradycyjnych?
Aby uporządkować ponad tysiąc uznanych produktów regionalnych, została utworzona lista produktów tradycyjnych. W naszym kraju możesz ją zobaczyć na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dzięki niej dotrzesz do wielu ciekawych, wyjątkowych smaków.
Wśród kategorii wyróżniono:
- sery i inne produkty mleczne
- mięso świeże oraz produkty mięsne
- przetwory rybołówstwa, w tym ryby
- warzywa i owoce (przetworzone i nie)
- wyroby piekarnicze i cukiernicze
- oleje i tłuszcze
- miody
- gotowe dania i potrawy
- napoje (alkoholowe i bezalkoholowe)
Każdy produkt ma specjalne oznaczenie – jeśli zobaczysz jedno z trzech poniższych, oznacza, że masz do czynienia z wyrobem regionalnym.
Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG) – gdy nazwa produktu odnosi się do regionu, konkretnego miejsca, lub w wyjątkowych przypadkach kraju, gdzie dany wyrób jest produkowany. Produkt taki musi cieszyć się renomą, posiadać specyficzne cechy lub jakość wynikającą bądź przypisywaną pochodzeniu geograficznemu. Jakość produktu może wynikać z obszaru geograficznego (np.: klimat, roślinność, ukształtowanie terenu), lokalnego know–how producentów lub innych czynników naturalnych lub ludzkich.
Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP) – gdy nazwa bezpośrednio lub pośrednio nawiązuje do regionu, konkretnego miejsca, lub w wyjątkowych przypadkach kraju, gdzie dany wyrób jest produkowany, cały proces technologiczny odbywa się na obszarze, do którego odnosi się nazwa produktu, a cechy charakterystyczne oraz jego jakość wiążą się jednoznacznie ze specyfiką obszaru geograficznego, w którym jest on produkowany.
Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS) – produkt może zostać zarejestrowany jako gwarantowana tradycyjna specjalność, gdy jego nazwa jest specyficzna sama w sobie lub wyraża specyficzny charakter produktu rolnego lub środka spożywczego, a sam produkt jest specyficzny, czyli posiada cechę lub zespół cech odróżniających go od innych produktów tej samej kategorii, oraz ma tradycyjny charakter, który wyrażony może być poprzez użycie tradycyjnych surowców, tradycyjnego składu lub tradycyjnej metody wytwarzania.
Wprowadź produkty regionalne i zyskaj!
Popularność produktów regionalnych i tradycyjnych to m.in. pokłosie zasady locavore. Opiera się ona na przeświadczeniu, że powinno się kupować i jeść żywność, która została wyprodukowana lokalnie, w promieniu 50-100 kilometrów. Dzięki temu zyskujesz pewność, że Twój jadłospis jest zgodny z cyklem przyrody.
Stosowanie oraz rozpowszechnianie regionalnych smaków w restauracji jest ciekawym rozwiązaniem z perspektywy nie tylko kulinarnej, ale i wizerunkowej. Trend związany z lokalnością, sezonowością i tradycją jest obecnie niezwykle silny. Bardzo poszukiwane są zatem lokale, w których można nie tylko spróbować regionalnych specjałów, ale również zakupić je i zabrać ze sobą.
Produkty regionalne to duży krok w stronę ochrony środowiska. Stosowanie ich w kuchni na co dzień skraca łańcuchy dostaw, eliminuje konieczność wielowarstwowego pakowania oraz nie wymaga specjalnego transportu.
Co więcej produkty regionalne zazwyczaj są związane z sezonowością, co skłania do skomponowania karty, która będzie się zmieniała w zależności od pory roku. To dobry pomysł na uniknięcie rutyny oraz nudy. Odświeżanie menu co jakiś czas to kreatywne działanie, które przyciąga gości.
Gdzie spróbujesz najpopularniejszych produktów regionalnych
Niemal w każdym zakątku Polski znajdują się produkty regionalne stanowiące ogromną kulinarną atrakcję. W ramach inspiracji przygotowaliśmy zestawienie najpopularniejszych z nich. Zastosowanie ich w swoich potrawach, a nawet sprzedaż klientom to może być dobry sposób na zainteresowanie swoim lokalem.
Oscypek
Chyba najsłynniejszy owczy wędzony ser w Polsce. Wytwarzany na Podhalu powstaje ręcznie z owczego mleka zwierząt rasy Polska Owca Górska, czasem z niewielką domieszką mleka Polskiej Krowy Czerwonej w okresie od maja do września. Dojrzały oscypek jest twardy, słony, o wyraźnym posmaku wędzenia. Jego nazwa może pochodzić od słowa „oszczypywać”, czyli rozdrabniać (to jeden z etapów produkcji), albo „oszczypek”, tzn. mały oszczep jako nawiązanie do jego charakterystycznego kształtu. Dokładny opis, jak wytwarzać ten ser umieszczono w instruktażu państwa Ślemieńskiego na Żywiecczyźnie w 1748 r. Ta pierwotna receptura nie zmieniła się do dziś.
Bryndza
Ten miękki ser podpuszczkowy ma charakterystyczny smak słony i pikantny, niekiedy przechodzący w ostry, może być też nieco kwaśny. Wszystko zależy od jakości mleka. Na 1 kg sera trzeba od 4 do 6 litrów mleka. Zawsze pochodzi ono od owiec rasy Polska Owca Górska, ewentualnie z domieszką mleka krów rasy Polska Krowa Czerwona (zawartość tego drugiego nie może przekroczyć 40%). Właściwości smakowe mogą się delikatnie różnić, w zależności od cech zwierzęcia oraz pory roku. Bryndzę wytwarza się bowiem od maja do września. Ogromny wpływ na aromat mleka, a zatem i sera ma także bogata roślinność, którą żywią się zwierzęta na podhalańskich pastwiskach. Są one bogate w wonne olejki eteryczne, które przenikają do mleka pasących się zwierząt i delikatnie „przyprawiają” ser.
Andruty kaliskie
Te cieniutkie wafle w kształcie krążków, chrupiące i delikatnie słodkie powstają w Kaliszu, według niezmienionej od wieków receptury. Wyrabia się je jedynie z czterech składników: wody, cukru, mąki pszennej i oleju rzepakowego. Są wypiekane w tzw. andruciakach, zwanych również żelazkami. Mistrzowie mówią, że liczba wypiekanych w ciągu dnia wafli różni się i zależy od pogody. Jeśli jest większa wilgotność w powietrzu – ciasto jest rzadsze i można upiec więcej andrutów.
Historia andrutów kaliskich jest idealnym przykładem przenikania się zwyczajów kulinarnych, a przede wszystkim obyczajów różnych grup narodowościowych i religijnych, od wieków zamieszkujących Kalisz.
Miód wrzosowy
Pochodzi z Borów Dolnośląskich, ma bursztynowo-herbacianą barwę o jaśniejszych i ciemniejszych odcieniach, która zmienia się w trakcie krystalizacji. Jego smak jest ostry, wręcz gorzkawy. W nozdrza uderza intensywny, wrzosowy zapach. Żaden inny rodzaj tak nie pachnie. Nazywa się go królem wśród miodów, gdyż trudność oraz pracochłonność w pozyskaniu, a także mała ilość wrzosowisk w Polsce sprawia, że jest dostępny w nielicznych pasiekach.
Do unijnego rejestru jako Chronione Ograniczenie Geograficzne został wpisany 31 maja 2008 roku.
Kiełbasa myśliwska
Ta suszona kiełbasa z mięsa wieprzowego wyróżnia się smakiem, kruchością, aromatem, kształtem, a także trwałością. Smakuje jak typowo peklowane, pieczone i wędzone mięso wieprzowe z dodatkiem przypraw: pieprzu, jałowca, świeżego czosnku, cukru i mieszanki peklującej. Jej miłośnicy cenią ją przede wszystkim za kruchość.
Przez setki lat stanowiła obowiązkowy prowiant myśliwych. Dzięki temu, że bardzo długo pozostaje świeża, myśliwi mogli nawet kilkanaście godzin polować bez obaw, że będą głodni.
Karp zatorski
Karp zatorski pochodzi z tzw. Doliny Karpia, która jest położona na terenie sąsiadujących ze sobą gmin w województwie małopolskim: Zator, Przeciszów i Spytkowice. Masa tej ryby waha się między 1100 g a 1800 g. Mięso ma delikatny smak, który zawdzięcza oryginalnemu, dwuletniemu systemowi chowu w stawach ziemnych oraz żywieniu. Jest ono oparte głównie na pokarmie stawowym i wysokiej jakości naturalnych zbożach od lokalnych producentów, takich jak pszenica, jęczmień, pszenżyto i kukurydza.
Olej rydzowy
Jako jeden z nielicznych olejów jest łatwo rozpoznawalny po swoim charakterystycznym zapachu oraz smaku cebulki i gorczycy. Według badań może być dłużej przechowywany w porównaniu z olejami o podobnym składzie. Co więcej, skład kwasów tłuszczowych oleju rydzowego jest korzystniejszy niż takich, jak np. oliwy z oliwek, lnu, rzepaku czy słonecznika. Jest produkowany z nasion lnianki siewnej. Ta roślina znana jest od wieków, a jej największe rodzime plantacje znajdują się w Wielkopolsce.
W kuchni nie należy podgrzewać oleju rydzowego, więc warto go dodać do sałatek, pieczywa czy jako element do wszelkiego rodzaju dipów. Pamiętaj jednak, że ma on niezwykle intensywny smak, wystarczy dosłownie odrobina, aby zmienić charakter potrawy.
Wiśnia nadwiślanka
Nadwiślanka charakteryzuje się intensywnym, lekko cierpkim i mocno kwaskowatym smakiem. Owoce są wyraźnie mniejsze od odmian uprawnych, mają też intensywniejszą barwę – od ciemnoczerwonej do bordowej. Idealnie nadaje się do wszelkiego rodzaju przetworów, gdyż jest bardziej aromatyczna i bogatsza w smak niż inne popularne odmiany wiśni.
Odkąd posiada oznaczenie Chronionej Nazwy Pochodzenia (czyli od 16 grudnia 2009 r.), niezależnie od przeznaczenia owoce muszą być pakowane do odpowiednich opakowań bezpośrednio w miejscu zbioru dla zachowania odpowiedniej jakości produktu i umożliwienia kontroli nad pochodzeniem.
Obwarzanek krakowski
Ten regionalny rodzaj pieczywa potwierdza, że siła tkwi w prostocie. Obwarzanek krakowski powstaje z mąki pszennej, tłuszczu, cukru, drożdży, soli i wody. Ponadto nie różni się zbytnio od zwykłego, świeżego, wypieczonego pieczywa. Jednak chrupiąca skórka oraz rozpływający się w ustach, delikatny, lekko słodki środek powodują, że jest wyjątkowy.
Od 30 października 2010 r. obwarzanek krakowski jest wpisany do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne i może być wypiekany jedynie w granicach administracyjnych miasta Krakowa oraz powiatów krakowskiego i wielickiego.
Rogal świętomarciński
Ten rogal jest wypiekany w Poznaniu oraz kilku powiatach w Wielkopolsce od ponad 150 lat. Jego charakterystyczne cechy to kształt półksiężyca i gruba warstwa pomady posypanej pokruszonymi orzechami. Wnętrze stanowi nadzienie z białego maku, cukru, okruchów, masy jajecznej, margaryny, rodzynek, orzechów, owoców w syropie lub kandyzowanych czereśni, gruszki, skórki pomarańczowej i aromatu migdałowego. Wypiek rogala świętomarcińskiego z ciasta półfrancuskiego jest niezwykle czasochłonny, gdyż wyrabia się go metodą tradycyjną – ręcznie. W 2008 r. został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Może być wypiekany w Poznaniu, powiecie poznańskim oraz powiatach województwa wielkopolskiego.
