Ogólnopolski system kaucyjny będzie stopniowo wdrażany od 1 stycznia 2023 roku. Tą drogą idzie coraz więcej europejskich państw. Na razie dotyczy on branży handlowej. Poszukiwania rozwiązań przyjaznych środowisku w gastronomii wskazują jednak, że niebawem również lokale gastronomiczne zostaną objęte podobnym systemem. Funkcjonują już takie, które tworzą lub przyłączają się do systemu kaucyjnego. Na czym polega — przeczytaj poniżej.
Spis treści
- System kaucyjny w branży handlowej. Założenia
- Zalety systemu kaucyjnego
- Gospodarka o obiegu zamkniętym
- Upowszechnienie opakowań wielokrotnego użytku
- Tworzenie zielonych miejsc pracy
- Czyste środowisko
- Walka ze zmianami klimatycznymi
- Wypracowanie dobrych nawyków
- Wady systemu kaucyjnego
- System kaucyjny działa wybiórczo
- Spory nakład finansowy
- Koszty odbioru odpadów komunalnych
- System kaucyjny w gastronomii – to już się dzieje
- Niemcy. Wielorazowe opakowania i jedzenie na wynos
- Polska (eko)rewolucja, czyli Take!Cup
- Bistro z Ikrą – wielorazowe pojemniki na wynos
- Czy system kaucyjny w gastronomii ma sens?
System kaucyjny w branży handlowej. Założenia
Projekt wprowadzający system kaucyjny w Polsce ma objąć takie opakowania na napoje jak:
- puszki o pojemności do 1 l;
- szklane butelki do 1,5 l;
- plastikowe butelki o pojemności do 3 l.
Wymienione pojemniki będzie można zwracać w dowolnym sklepie bez paragonu. Kaucja zostanie zwrócona w momencie oddania opakowania. Punkty handlowe o powierzchni do 100 m kw. przystąpią do programu dobrowolnie, większe natomiast będą miały obowiązek, jeśli tylko mają produkty w tych opakowaniach na stanie.
Wysokość kaucji ureguluje rozporządzenie.
System ma wystartować 1 stycznia 2023 roku, natomiast będzie wdrażany stopniowo, aby branża miała czas na przygotowanie.
Zalety systemu kaucyjnego
Obecnie w naszym kraju do selektywnej zbiórki, a następnie późniejszego zagospodarowania trafia nie więcej niż 40% opakowań. W ramach porównania warto wspomnieć, że w Niemczech, czy na Litwie, gdzie funkcjonuje system kaucyjny, poziom ich odzysku wynosi 90%. Wartość surowca objętego kaucją jest znacznie wyższa, z uwagi na mniejszy stopień zabrudzenia oraz niższe koszty odzysku.
Zalet systemu jest znacznie więcej, najważniejsze z nich znajdziesz poniżej.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
Jedna z europejskich dyrektyw, która ma na celu zmniejszenie wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, zakłada m.in., aby do 2030 r. 90% plastikowych opakowań PET zostało poddanych recyklingowi. Pozwoli to na racjonalne zagospodarowanie zasobów, pozostawiając je w gospodarce tak długo, jak to możliwe, przy równoczesnej redukcji ilości wytwarzanych odpadów.
Upowszechnienie opakowań wielokrotnego użytku
Zastąpienie jednorazowych pojemników plastikowych oraz puszek szklaną butelką wielokrotnego użytku o tej samej pojemności powoduje obniżenie emisji CO2 odpowiednio o 1,6 i 2 razy. Dlatego też różnego rodzaju organizacje pozarządowe postulują, aby co najmniej 70% opakowań wprowadzanych na rynek było wielokrotnego użytku.
Tworzenie zielonych miejsc pracy
Globalne trendy wspierają rozwój nowych, ekologicznych technologii, a także redukcję gazów cieplarnianych oraz wszelkie działania związane z minimalizowaniem ilości produkowanych odpadów. Pozytywnym „skutkiem ubocznym” tych zabiegów jest powstawanie tzw. zielonych miejsc pracy. System kaucyjny jest w stanie sporo ich wygenerować zarówno w sektorze produkcji opakowań, jak i ich zbiórki, czyszczenia i recyklingu.
Czyste środowisko
Z zaśmieceniem ulic, parków, lasów czy rzek mierzy się większość miejscowości w Polsce. Aż połowę tych zanieczyszczeń stanowią opakowania po napojach. Łatwo zaobserwować, iż we wszystkich krajach z systemem kaucyjnym zaszła wyraźna, pozytywna zmiana w kwestii czystości przestrzeni publicznej. Dzięki niemu ulega redukcji także liczba odpadów, które trafiają do osiedlowych śmietników. Opakowania po napojach trafiają do punktów zbiórki w obiektach handlowych, a w przydomowych wiatach robi się więcej miejsca.
Walka ze zmianami klimatycznymi
System kaucyjny zdecydowanie wpływa na zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery. W krajach, w których go wprowadzono, w procesie produkcji i transporcie efektem jest zmniejszenie emisji aż o połowę, w porównaniu do stosowanych obecnie metod gospodarki odpadami.
Wypracowanie dobrych nawyków
Badania pokazują, że system kaucyjny kształtuje postawy społeczności. Obywatele przywiązują większą wagę do segregacji odpadów i są w tym procesie konsekwentni. Co więcej, zdecydowana większość popiera wprowadzenie go w swoim kraju.
Wady systemu kaucyjnego
Projekt wprowadzenia nowych zasad gospodarki odpadami budzi wiele obaw. Trudno na etapie przygotowawczym jednoznacznie określić wady, natomiast z pewnością można wskazać aspekty budzące wątpliwości.
System kaucyjny działa wybiórczo
System kaucyjny charakteryzuje się sporą wybiórczością. Należy pamiętać, że obejmuje wyłącznie niektóre rodzaje opakowań wprowadzanych do obrotu. Zatem dotyczy niewielkiej części sektora odpadów i jedynie tych surowców wtórnych, które są wartościowe oraz łatwe w segregacji – zarówno w domowych warunkach, jak i profesjonalnych sortowniach.
Spory nakład finansowy
Wprowadzenie systemu kaucyjnego wiąże się ze sporym nakładem finansowym. Nie jest to tylko kwestia zakupu i utrzymania automatów, ale także z dodatkową pracą personelu w sklepach oraz transportem, liczeniem, przeładunkiem zebranych opakowań.
Koszty odbioru odpadów komunalnych
Objęcie kaucją butelek z tworzyw sztucznych lub puszek aluminiowych nie obniży opłat za odbiór odpadów komunalnych z gospodarstw domowych. Stworzenie dla tych opakowań odrębnego systemu zbiórki nie zlikwiduje „żółtego worka”, za który nadal trzeba będzie płacić.
System kaucyjny w gastronomii – to już się dzieje
Pandemia COVID-19 spowodowała wzrost zanieczyszczenia środowiska jednorazowymi naczyniami. Klienci częściej zamawiają jedzenie do domu, co jest główną przyczyną tego problemu. Plastikowe torby, butelki, sztućce to produkty, które najczęściej zanieczyszczają oceany.
Sytuacja wskazuje na to, że wkrótce będzie potrzebne opracowanie systemu kaucyjnego obejmującego branżę horeca. Są już kraje, w których wprowadza się pilotażowo niektóre rozwiązania.
Niemcy. Wielorazowe opakowania i jedzenie na wynos
Niemiecki rząd ogłosił, iż ma zamiar wprowadzić wymóg stosowania opakowań wielokrotnego użytku od 2023 roku. Jedzenie czy napój nie będą mogły być droższe niż ten sam produkt w pojemniku jednorazowym. Kubki wielorazowe mają być dostępne także dla napojów na wynos, we wszystkich oferowanych rozmiarach – od espresso po latte XXL.
Z obowiązku stosowania naczyń wielokrotnego użytku będą zwolnione niewielkie kioski, sklepy nocne i bary z przekąskami zatrudniające mniej niż pięciu pracowników, o powierzchni mniejszej niż 80 m kw. W zamian zostaną zobowiązane do napełniania pojemników wielokrotnego użytku przynoszonych przez klientów.
Polska (eko)rewolucja, czyli Take!Cup
Kawowy system kaucyjny pod nazwą Take!Cup narodził się w Krakowie dwa lata temu. Dzięki niemu klient lokalu uczestniczącego w programie może zabrać ze sobą ulubiony napój w ekologicznym kubku. By go oddać, wystarczy zanieść go do innego miejsca objętego akcją i otrzymać zwrot kaucji.
Ten ogólnopolski system kaucyjny ma na celu zastąpienie szkodliwych dla środowiska i ludzi jednorazowych kubków do napojów gorących. A jak to wygląda z perspektywy właściciela restauracji czy kawiarni? Take!Cup informuje, że trzeba się zarejestrować za pośrednictwem strony internetowej. Miesięczny abonament uczestnictwa w programie wynosi 99 zł do 150 zł – w zależności od wybranego okresu współpracy. W cenę wliczona jest dowolna ilość pakietów kubków, jaką możesz zamawiać do swojej kawiarni, opieka partnera, szkolenia dla zespołu oraz umieszczenie logo lokalu w aplikacji i na stronie internetowej.
Bistro z Ikrą – wielorazowe pojemniki na wynos
Lokal Bistro z Ikrą znajdujący się w Rybniku, bierze udział w pilotażowym programie, w którym wybrana restauracja serwująca dania na wynos, korzysta z opakowań wielorazowego użytku. Są one dostępne w trzech rodzajach – na zupę, na drugie danie dzielone oraz niedzielone. Klient, który zamawia jedzenie na wynos, płaci 15 zł kaucji. Oczywiście po zjedzeniu posiłku może zwrócić umyte pudełka i odzyskać opłatę.
Takie rozwiązanie może być receptą na wciąż wzrastającą ilość odpadów w postaci jednorazowych naczyń z tworzyw sztucznych. Minimalizuje problem ich sprzątania, segregowania i składowania. W Bistro z Ikrą dania na wynos stanowią około 70% sprzedawanych posiłków, zatem ilość zredukowanych śmieci jest znacząca.
Czy system kaucyjny w gastronomii ma sens?
Wszelkie działania związane z ograniczeniem odpadów w dłuższej perspektywie są dobre. Ogromny wzrost zainteresowania systemem zamówień na wynos spowodowany pandemicznymi obostrzeniami generuje coraz większą ilość śmieci. Ponadto dziurawy system segregacji sprawia, że często nie przynosi ona niestety efektów.
Jasno określone i powszechne zasady systemu kaucyjnego to ogromna szansa dla środowiska. Dzięki wprowadzeniu wielorazowych naczyń do obiegu można zdecydowanie ograniczyć ilość odpadów. Co więcej, dla lokalu będzie to znaczna oszczędność. Regularny zakup jednorazowych naczyń, to spory wydatek. System kaucyjny w gastronomii umożliwia ograniczenie tych kosztów.
Faktem jest, że na rynku funkcjonują już inicjatywy oddolne. Być może wkrótce pojawi się projekt, który będzie powszechny.
